Verhalen

Piet Cleveringa

Aan het overlijden van de Haagse collectioneur Piet Cleveringa, 4 december 2013 is summier aandacht besteed. Slechts een necrologie in het Nieuwsblad van Geldermalsen en een kort bericht in Kringbericht, het mededelingenblad van de Haagse Kunstkring (HKK), kon ik vinden. Die abstinentie stemt ietwat treurig. Piet Cleveringa is immers van groot belang geweest voor de beeldende kunst: een hartstochtelijk kunstverzamelaar, die leefde in een onorthodoxe combinatie en tegenstelling tussen de anonimiteit van een topambtenaar en het publieke leven in de kunst. Maar ook als gastcurator, inspirator en organisator van tentoonstellingen heeft hij zijn sporen verdiend. Jarenlang toonde hij in zijn Kijkschuur in Acquoy werk van vooraanstaande Nederlandse kunstenaars en bedacht spraakmakende kunstmanifestaties, waarvan Beelden aan de Linge het meest in het oog springt. Deze werd een ijkpunt voor vele latere beeldenroutes.

In 1988 schonk hij zijn verzameling met vele grote namen uit de Nederlandse kunst aan de Staat: 170 naoorlogse kunstwerken van zo’n honderd kunstenaars. Een jaar later toonden het Noordbrabants Museum en Het Prinsenhof in Delft deze collectie in de tentoonstelling Op het eerste gezicht. Die kreeg een blijvend kader in de vorm van de gelijknamige catalogus van de toenmalige Rijksdienst Beeldende Kunst. Vanzelfsprekend werd Piet Cleveringa vervolgens aangezocht als gastconservator voor de tentoonstelling van de Rijksaankopen 1984 – 1989.

Jan Schoonhoven, “R 69-50”, 1969. Verworven bij galerie Collection d’Art in 1975. In bruikleen bij Schunck, Glaspaleis , Heerlen.

(meer…)

   
Oscar van Rappard van het Haagse V&L (links) in strijd met V.D. Kamp tijdens atletiekwedstrijden in Amsterdam op 11 augustus 1918 (l)
Toon Teeken, Recital, 2012, courtesy galerie Nouvelles Images, Den Haag (r)

Wat hebben Pulchri Studio en Haag Atletiek met elkaar te maken? Zijn het niet twee heel verschillende takken van ‘sport’? Toch hebben ze elkaar weten te vinden en organiseren ze eind augustus, ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van Haag Atletiek, een bijzondere tentoonstelling over sport en kunst. Het thema is Body in motion, over de schoonheid van het menselijk lichaam in beweging.

Pulchri Studio voelt zich midden in de samenleving staan.  De oudste kunstenaarsvereniging van Den Haag, inmiddels 165 jaar oud, wil vooral een ontmoetingsplaats zijn voor de beeldende kunst en vandaar verbindingen leggen met andere (kunst)disciplines. Ook Haag Atletiek wil een ontmoetingsplaats zijn en heeft zich ontwikkeld tot een grote vereniging waar jong en oud, op zowel recreatief als topsportniveau, kunnen hardlopen en andere vormen van atletiek kunnen bedrijven.

Dat een atletiekvereniging zich ook met hedendaagse kunst ‘bemoeit’, lijkt mij een novum. Het is niet bepaald een gespreksonderwerp bij Haag Atletiek, sport en kunst zijn ook twee zaken die zich wat hoekig met elkaar verhouden. Toch was historicus en cultuurfilosoof Johan Huizinga er al in de jaren dertig van overtuigd dat ‘sport levenskracht, levensmoed, orde en harmonie schept: kostbare dingen voor de cultuur’. Met die uitspraak in het achterhoofd stapte het bestuur van Haag Atletiek naar Pulchri Studio met het verzoek na te denken over een tentoonstelling beeldende kunst. Al  ras ontstond het idee voor een expositie die sport en kunst met elkaar verbindt. Als thema koos de tentoonstellingscommissie van Pulchri Studio voor Body in motion, over de schoonheid van het lichaam in beweging, in brede zin, niet alleen in atletiek, ook in andere takken van sport. (meer…)

Hij staat er nog steeds, roerloos, niet altijd opgemerkt. Op een paal, zwart geverfd, van Canadees cederhout.  Weerbestendig, hoewel hij geleidelijk groen begint uit te slaan. Gerry de kraai is met zijn tijd meegegaan, letterlijk en figuurlijk. Onthuld op 3 juni 1989 door Hans Dijkstal, toentertijd cultuurspecialist voor de VVD in de Tweede Kamer, later in het tijdperk Fortuyn afgeserveerd als leider van de liberalen en in 2010 overleden. Die kraai is een opstandig herdenkingsteken in Den Haag, dat de ravage symboliseert die de regering na de afschaffing van de Beeldende Kunstenaars regeling (BKR) achterliet. Na het BKR-tijdperk waren vele kunstenaars op de bijstand aangewezen. Maar al te vaak werden ze afgewezen voor een beroepsonkostenvergoeding. Het kabinet weigerde toen hardnekkig het kunstenaarschap als beroep te erkennen.

Hoe actueel is Gerry de kraai in het licht van een kunstbeleid, waarmee de overheid essentiële geldstromen laat opdrogen. De gevolgen van de huidige bezuinigingen worden nu geleidelijk zichtbaar. Bijvoorbeeld hoe de mogelijkheden voor kunstenaars bij het Mondriaanfonds drastisch zijn ingeperkt. Of om enkele spraakmakende en kritische kunst- en presentatieinstellingen te noemen die hun poorten al hebben gesloten, of een dezer maanden dreigen om te vallen: SKOR in Amsterdam, het CBK in Utrecht, Lokaal 01 in Breda, de Haagse Vrije Academie of De Paviljoens in Almere en Rijksmuseum Twente in Enschede, die de zomer wellicht niet meer halen. (meer…)

Andrea Freckmann, Ode an Herrn Hocks, 2011

Over kunstprijzen, de Buning Brongers Prijs in het bijzonder

Als je moet afgaan op de kunstprijzen die in het BK prijzenboek uit 1999 vermeld staan, valt er gemiddeld iedere vier dagen in Nederland een kunstenaar in de prijzen. Maar liefst 93 prijzen waren er rond de eeuwwisseling in de beeldende kunst te vergeven. Het aantal is daarna alleen maar groter geworden.  Wellicht dat de prestigieuze Johannes Vermeer Prijs, de Nederlandse Staatsprijs voor de kunsten die in 2008 door de regering is ingesteld, aan die ontwikkeling heeft bijgedragen. In november is het uitnemende kunstenaarschap van Marlene Dumas er nog mee bekroond vanwege haar uitzonderlijke schilderkunstige talenten. Zo’n prijs win je niet, je ontvangt hem. Voor het merendeel van de kunstprijzen gaat dat niet op; daar is dikwijls sprake van een pure krachtmeting. Vrijwel onveranderlijk is het hoofddoel van de meeste: het bevorderen van de artistieke kwaliteit en het aanmoedigen en stimuleren van veelal jonge kunstenaars.  Prijzen, die beeldende kunstenaars zelf voor dat doel hebben ingesteld en daaraan hun naam verbonden, springen er uit. (meer…)

Op het eerste gezicht komt dit schilderij suf over. In een tentoonstelling loopt men er aan voorbij, vermoed ik. Men neemt er niet veel op gewaar. Het onderwerp is eenvoudig en niet bijzonder: een grijze bloempot met donkere aarde, aan de buitenkant gedecoreerd met in geel en wit geschilderde bloemen, waarvan er een in zijn geheel, de tweede amper en de derde niet zichtbaar is. Zeven groene stengels staan in de donkere aarde. Enkele hebben bloemen, ze hebben de vorm van een ruit. De middelste, de langste, staat weliswaar rechtop, maar hij staat er zonder bloem frêle en armetierig bij. Zijn linker buurman, vanuit de kijker gezien, hangt op half zeven en heeft z’n bloem verloren; die ligt levenloos naast de pot. De overige vijf staan nog fier overeind, maar van twee dreigen de bloemen van hun top te glijden en neer te dwarrelen. In het midden zijn ze dubbelgeklapt, geknakt als het ware. Geschilderd in roze, witte en crèmeachtige kleuren passen ze mooi in de grijze bloempot, waarvan het beeld wordt versterkt door een hard-, wildgroene achtergrond. De lagen groen zijn op een haast academisch-expressionistische manier over elkaar aangebracht. Hier en daar schraal en bleekjes. De lagen verf suggereren een illusie van ruimtelijkheid, het idee van diepte, dat weer in contrast staat met de platte sjabloonachtige figuur van de pot. De lichtere vlek in het groen, die half boven de bloempot hangt, heeft de vorm van een oplichtende wolk en oogt dramatisch. Die maakt het uiterlijk wat fluwelig, maar dat kan veroorzaakt zijn doordat de schilder in eitempera gewerkt heeft. (meer…)