Verhalen

Berend Strik, Decipher the Artist’s Mind: performative studio (studio van Melati Suryodarmo), 2013.

De performatieve studio van de Indonesische kunstenaar Melati Suryodarmo heeft weinig van doen met de fysieke en mentale wereld van een kunstenaar zoals wij ons de wereld bij een atelier voorstellen. Haar werkplaats is een open ruimte, en bestaat louter uit een betonnen vloerplaat. Onafgeschermd van de buitenwereld hanteert zij hier haar eigen normen en regels voor de kunst, en stelt ze zich bloot aan het publiek door de open ruimte in te gaan, te communiceren, mee te delen of te converseren. Suryodarmo heeft niet meer nodig om onderzoek te doen naar haar onderwerpen, en kunst te maken en te tonen. Berend Strik fotografeerde het atelier, op de afdruk bracht hij langs de afgebeelde vloersteen stiksels aan. Ze suggereren een beplanting, een transparante afscheiding, waardoor het beeld een nieuwe dimensie krijgt. Alsof hij de afwezige intimiteit van de werkplek van de Indonesische kunstenaar wil profileren. Het is een van de kunstwerken die Strik toont in een fascinerende expositie bij Heden, het resultaat van een werkperiode in het Indonesische Yogyakarta. Eind 2013 verbleef de kunstenaar er, als laatste in het kader van een intensief artist-in-residence-programma, dat Heden en Cemeti Art House al acht jaar gezamenlijk organiseren. Berend Striks tentoonstelling is een goede aanleiding om de totstandkoming en resultaten van dit programma onder de loep te nemen. (meer…)

Piet Cleveringa

Aan het overlijden van de Haagse collectioneur Piet Cleveringa, 4 december 2013 is summier aandacht besteed. Slechts een necrologie in het Nieuwsblad van Geldermalsen en een kort bericht in Kringbericht, het mededelingenblad van de Haagse Kunstkring (HKK), kon ik vinden. Die abstinentie stemt ietwat treurig. Piet Cleveringa is immers van groot belang geweest voor de beeldende kunst: een hartstochtelijk kunstverzamelaar, die leefde in een onorthodoxe combinatie en tegenstelling tussen de anonimiteit van een topambtenaar en het publieke leven in de kunst. Maar ook als gastcurator, inspirator en organisator van tentoonstellingen heeft hij zijn sporen verdiend. Jarenlang toonde hij in zijn Kijkschuur in Acquoy werk van vooraanstaande Nederlandse kunstenaars en bedacht spraakmakende kunstmanifestaties, waarvan Beelden aan de Linge het meest in het oog springt. Deze werd een ijkpunt voor vele latere beeldenroutes.

In 1988 schonk hij zijn verzameling met vele grote namen uit de Nederlandse kunst aan de Staat: 170 naoorlogse kunstwerken van zo’n honderd kunstenaars. Een jaar later toonden het Noordbrabants Museum en Het Prinsenhof in Delft deze collectie in de tentoonstelling Op het eerste gezicht. Die kreeg een blijvend kader in de vorm van de gelijknamige catalogus van de toenmalige Rijksdienst Beeldende Kunst. Vanzelfsprekend werd Piet Cleveringa vervolgens aangezocht als gastconservator voor de tentoonstelling van de Rijksaankopen 1984 – 1989.

Jan Schoonhoven, “R 69-50”, 1969. Verworven bij galerie Collection d’Art in 1975. In bruikleen bij Schunck, Glaspaleis , Heerlen.

(meer…)

   
Oscar van Rappard van het Haagse V&L (links) in strijd met V.D. Kamp tijdens atletiekwedstrijden in Amsterdam op 11 augustus 1918 (l)
Toon Teeken, Recital, 2012, courtesy galerie Nouvelles Images, Den Haag (r)

Wat hebben Pulchri Studio en Haag Atletiek met elkaar te maken? Zijn het niet twee heel verschillende takken van ‘sport’? Toch hebben ze elkaar weten te vinden en organiseren ze eind augustus, ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van Haag Atletiek, een bijzondere tentoonstelling over sport en kunst. Het thema is Body in motion, over de schoonheid van het menselijk lichaam in beweging.

Pulchri Studio voelt zich midden in de samenleving staan.  De oudste kunstenaarsvereniging van Den Haag, inmiddels 165 jaar oud, wil vooral een ontmoetingsplaats zijn voor de beeldende kunst en vandaar verbindingen leggen met andere (kunst)disciplines. Ook Haag Atletiek wil een ontmoetingsplaats zijn en heeft zich ontwikkeld tot een grote vereniging waar jong en oud, op zowel recreatief als topsportniveau, kunnen hardlopen en andere vormen van atletiek kunnen bedrijven.

Dat een atletiekvereniging zich ook met hedendaagse kunst ‘bemoeit’, lijkt mij een novum. Het is niet bepaald een gespreksonderwerp bij Haag Atletiek, sport en kunst zijn ook twee zaken die zich wat hoekig met elkaar verhouden. Toch was historicus en cultuurfilosoof Johan Huizinga er al in de jaren dertig van overtuigd dat ‘sport levenskracht, levensmoed, orde en harmonie schept: kostbare dingen voor de cultuur’. Met die uitspraak in het achterhoofd stapte het bestuur van Haag Atletiek naar Pulchri Studio met het verzoek na te denken over een tentoonstelling beeldende kunst. Al  ras ontstond het idee voor een expositie die sport en kunst met elkaar verbindt. Als thema koos de tentoonstellingscommissie van Pulchri Studio voor Body in motion, over de schoonheid van het lichaam in beweging, in brede zin, niet alleen in atletiek, ook in andere takken van sport. (meer…)

Hij staat er nog steeds, roerloos, niet altijd opgemerkt. Op een paal, zwart geverfd, van Canadees cederhout.  Weerbestendig, hoewel hij geleidelijk groen begint uit te slaan. Gerry de kraai is met zijn tijd meegegaan, letterlijk en figuurlijk. Onthuld op 3 juni 1989 door Hans Dijkstal, toentertijd cultuurspecialist voor de VVD in de Tweede Kamer, later in het tijdperk Fortuyn afgeserveerd als leider van de liberalen en in 2010 overleden. Die kraai is een opstandig herdenkingsteken in Den Haag, dat de ravage symboliseert die de regering na de afschaffing van de Beeldende Kunstenaars regeling (BKR) achterliet. Na het BKR-tijdperk waren vele kunstenaars op de bijstand aangewezen. Maar al te vaak werden ze afgewezen voor een beroepsonkostenvergoeding. Het kabinet weigerde toen hardnekkig het kunstenaarschap als beroep te erkennen.

Hoe actueel is Gerry de kraai in het licht van een kunstbeleid, waarmee de overheid essentiële geldstromen laat opdrogen. De gevolgen van de huidige bezuinigingen worden nu geleidelijk zichtbaar. Bijvoorbeeld hoe de mogelijkheden voor kunstenaars bij het Mondriaanfonds drastisch zijn ingeperkt. Of om enkele spraakmakende en kritische kunst- en presentatieinstellingen te noemen die hun poorten al hebben gesloten, of een dezer maanden dreigen om te vallen: SKOR in Amsterdam, het CBK in Utrecht, Lokaal 01 in Breda, de Haagse Vrije Academie of De Paviljoens in Almere en Rijksmuseum Twente in Enschede, die de zomer wellicht niet meer halen. (meer…)